Көкөніс дақылдары саңырауқұлақтармен (қара мойнақ, түйін ауруы, переноспороз), бактериялармен (талшықтық, бактериоз), вирустармен (мазаикалар), фитоплазмалар (столбур) зақымданады. Көкөніс аурулары жемістерді, сабақтарды, жапырақтарды, тамырларды, тұқымды зақымдап үлкен шығын келтіреді. Өнім түсімін төмендетеді, кейде өсімдіктер өліп қалады.

Қияр пероноспорозы (perinospora). Бұл ерте кезеңде өсімдік жапырақтары әсер ететін көкөністердің саңырауқұлақ ауруы. Олар сары-жасыл дақтар болып көрінеді, олар уақыт өте үлкен мөлшерде артады. Жапырақтың астыңғы жағында, жоғары ылғалдылықта сұр-күлгін кен орны пайда болады (саңырауқұлақ споруляциясы). Қияр пероноспорозы жоғары сапалы тұқым материалына және топыраққа байланысты, орналасқан жерін өзгерту (ауыспалы егіс) және біркелкі суару қажет.

Картоп фитофторозы. Картоп Фитофторозы жауыны көп жаздың 2-жартысында картоп егістігіне зиян келтіріп, дақылдың тамыртүйнегі мен жапырағын зақымдайды. Кеселге шалдыққан жапырақтардың жоғары ұшы мен жиектерінде қоңырқай келген үлкен дөңгелек дақтар, ал дақылдың сабағында ұзынша қоңырқай дақтар немесе сызықшалар пайда болып, соңында қурап қалады. Түйнегінде сұрғылт дақтар пайда болып, кейіннен қарайып, түйнекті шірітеді. Ауру тұқымдық картоп арқылы таралады. Фитофтороздың дамуы егер бірнеше тәулік бойы ауа ылғалдылығы 90 — 95% болып, ал ауа температурасырасы 15 — 17°С-тан аспаса қарқынды өтеді. Картоптың фитофторозы, переноспороз сияқты тұқымға және қыста дұрыс сақтауға байланысты болады. Картопты сатып алғанда тұқым кесілген немесе шірік (сақиналы шірік) болмауы қажет.

Қызанақтың төбе шірігі. Ауырған жемістің жоғарғы жағында шағын дөңгелек, ойыс, қоңыр дақтар пайда болады. Бұл ауруға көбінесе алғашқы түйнектері шалдығады. Ауру қоздырғыш бактерия қызанақ тұқымында және жеміс қалдықтарында сақталады. Қызанақтың төбе шірігі ауруына қарсы күресу үшін суару режимін қатаң сақтау, әсіресе алғашқы түйнектері пісуге жақындағанда суды жеткілікті мөлшерде беру керек. Сонымен қатар топырақта азот тыңайтқышы мөлшерінің артық болуы және кальций жетіспеушілігі аурудың пайда болып дамуына әсер етеді.

Қызанақ макроспориозы. Ауруға өсімдіктің жапырақтары, сабақтары және жемістері шалдығады. Жапырақтарда дөңгелек, қоңыр немесе ашық-қоңыр түсті,шеңберлі дақтар түзіледі. Сабақтардағы дақтар ұзынша, қоңыр түсті, сабақты айнала орналасады.Ауру қатты дамыған кезде өсімдіктің  сабақтары мен бұта түгелдей қурап қалады.Қызанақтың макроспориозы толығымен ауа-райына байланысты болады

Көкөніс ауруларының кешені дұрыс күтім мен алдынала қорғаныс шараларына байланысты болады.

Қабдырашит А.С.

Уәлихан ауданының фитопатологы

АӨК МИК   «РФДжБӘО» РММ